- فهرست مطالب
- 1. چرا روانشناسی زرد پُر طرفدار است؟
- 2. چرا روانشناسی زرد مخرب است است؟
- 3. آیا لیستی از روان‌شناسان زرد وجود دارد؟
- 4. چطور روانشناس زرد را تشخیص بدهیم؟
پیش از آن که به آثار زیان بار روانشناسی زرد بپردازیم، بهتر است برگردیم به سال 2012 و یا 1390 خودمان! زمانی که کم کم Social Network به Social Media تبدیل شد! دیگر اینستاگرام و تلگرام صرفاً یک پیام رسان نبودند، بلکه تبدیل به یک رسانه شده بودند!
اما این پیشینه، چه ارتباطی با روانشناسی زرد دارد؟ بخاطر اینکه همیشه کسی هست که یک شبه رَهِ صد ساله می‌رود! اما اگر تعداد کسانی که می‌خواهند میانبر بزنند زیاد باشد چطور؟ اینجا نقطه طلاقی روانشناسی زرد و شبکه‌های اجتماعی هست!
1. چرا روانشناسی زرد پُر طرفدار است؟
بیایید با یک سؤال مهم شروع کنیم! اگر از شما بپرسیم روانشناسی به چه معناست چه پاسخی می‌دهید؟ یا اگر از شما بخواهیم که چند روانشناس حاذق در سطح کشور نام ببرید، چه کسی را بخاطر خواهید آورد؟ اگر روزی کسی ادعا کرد که از دانشگاه کمبریج و هاروارد مدرک روانشناسی دارد، چطور می‌تونید ادعای او را راستی‌آزمایی کنید؟!
به نظر می‌رسد نخستین دلیل محبوبیت روانشناسی زرد، عدم آگاهی کافی از رشته روانشناسی و عدم نظارت درست بر افراد غیر روانشناس و به دنبال آن اشاعه روانشناسی زرد، شبه روانشناسی، عمه‌درمانگری (عمه‌های عزیز لطفاً ناراحت نشوید، فقط یک اصطلاح هست!) و نصحیت‌درمانگری در طول این سال‌هاست!
اما دلیل دوم که مهم‌تر هم به نظر می‌رسد، ادبیات و بیان فرد مورد نظر است! برای مثال: وقتی کسی می‌گوید که پسرها گرگ هستند یا پسرها شکارچی هستند و دختر‌ها شکار، شاید خیلی ملموس‌تر و قابل فهم‌تر هست نسبت به زمانی که یک روانشناس می‌گوید که سبک دلبستگی اجتنابی و اضطرابی، عامل مهمی در انتخاب زوج می‌باشد!
از لینک زیر می‌توانید گفتگوی دکتر حمید یعقوبی و دکتر عباس بخشی‌پور را در مورد تفاوت علم و شبه علم در روانشناسی مشاهده کنید!
علم و شبه علم در روانشناسی – دکتر یعقوبی و دکتر بخشی‌پور
2. چرا روانشناسی زرد مخرب است است؟
احتمالاً اسم کتاب‌های “راز، قانون جذب، معجزه شکر گزاری، بیشعوری و…” را شنیده و یا خوانده‌اید! به این‌‌ها که تعدادشان هم کم نیست، روانشناسی زرد (Pop Psychology) می‌گویند! زیرا محتوای این کتاب‌ها بر اساس اصول پژوهشی و علمی نیست! این نوع محتوا، بیشتر از اینکه راهکاری واقعی و کارآمد به شما نشان دهد، از عبارات انگیزشی و غیر علمی برای ترغیب شما استفاده می‌کند!
خب، شاید بپرسید چه اشکالی دارد؟ بیایید با یک مثال پیش برویم، فرض کنید فردی با اندوه و فقدان روبرو شده است و با مسئله افسردگی پس از سوگ، دست و پنجه نرم می‌کند! حال این فرد با خواندن کتاب‌های انگیزشی ممکن است چنین تصوری پیدا کند که من اجازه نمی‌دهم هیچ چیزی بیشتر از 30 ثانیه مرا درگیر خودش کند! من شیرم، افکار منفی هرگز نمی‌توانند به ضمیر ناخودآگاه من نفوذ کنند! آینده‌ای خواهم ساخت که گذشته‌ام جلویش زانو بزند!
قشنگ بود نه؟! اتفاقاً مشکل چنین عباراتی همین است. اینکه صرفاً زیبا هستند! هیچ پایه و اساس علمی پشت آن‌ها نیست! در این مطالعه موردی، این فرد با ادامه دادن چنین روندی، سوگ خود را بیش از پیش سرکوب خواهد کرد و در نهایت نیز منجر به آسیب به سلامت روان وی خواهد شد! مگان دیواین (روانشناس بالینی) در کتاب عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست، به این مهم می‌پردازد که ما چقدر در عمده فرهنگ‌هامان برخوردی نادرست با مقوله سوگ داریم و به جای طی کردن درست مراحل سوگ یا رسیدن به پذیرش، همیشه آن را سرکوب می‌کنیم! شاید بی‌راه نباشد اگر بگوییم در برخورد با سایر مسائل مرتبط با سلامت روان نیز چنین رویکردی داریم! حالا شما تصور کنید که روانشناسی زرد، چنین رویکرد اشتباهی را اصلاح که نمی‌کند هیچ، بلکه شما را مجبور می‌کند با همین عبارات زیبا چشم‌تان را بر واقعیت ببندید و به جای تغییر واقعی که اغلب دردناک و زمان بر هم هست، خود را موقت راضی نگه دارید! عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست (مواجهه با اندوه و فقدان!)
3.آیا لیستی از روان‌شناسان زرد وجود دارد؟
بله، در سال‌های اخیر به کوشش سازمان نظام روانشناسی ایران لیستی از افراد غیر روانشناس منتشر شد که می‌تواند آگاهی‌بخش باشد! لیست اسامی روان‌شناسانِ زرد را می‌توانید از لینک زیر مطالعه کنید!
اسامی افراد غیر روانشناس فاقد مجوز (لیست اول)
اسامی افراد غیر روانشناس فاقد مجوز (لیست دوم)
در این لیست، افرادی هستند که ادعا می‌کنند روانشناس نیستند، ولی کاری که انجام می‌دهند خلاف ادعایشان را ثابت می‌کند! پایان سخن اینکه، توجه کنید که روان‌درمانگر شما فقط در صورتی صلاحیت خواهد داشت که حدأقل این سه ویژگی را داشته باشد:
1- دارای حدأقل مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری روانشناسی یا مشاوره
2- مسلط بودن به رویکرد‌های روان‌درمانی و فنون مشاوره
3- پایبند بودن به مرزها و اخلاق حرفه‌ای
بدیهی است که صرف داشتن مدرک رشته تحصیلی کافی نیست! پیش از انتخاب درمانگر، در مورد داشتن صلاحیت و کارآمد بودن ایشان کمی تحقیق کنید!
4.چطور روانشناس زرد را تشخیص بدهیم؟
برای تشخیص افراد غیر روانشناس، روش‌های مختلفی مثل لیست بالا وجود دارد؛ ولی داستان به اینجا ختم نمی‌شود! بهتر است ما یک نقشه راه داشته باشیم! نقشه راهی که جامع‌تر و کاربردی‌تر از یک لیست چند نفره باشد! نقشه‌ای که بتوانیم به کمک آن روان‌درمانگر کار‌آمدی برای سلامت روان خود انتخاب کنیم!
پیشنهاد ما کتاب “چگونه عمه درمانگر نباشیم” به قلم حسن بشیری از انتشارات ارجمند هست! عمه درمانگر نباشیم، یکی از معدود آثاری هست که دقیق و موشکافانه به این مهم پرداخته‌است! شما با مطالعه هر فصل، با اصول حرفه‌ای حرفه روان‌درمانی آگاه خواهید شد. ترکیب تصویرگری خوب و بیان ملموس، پیام را رسا‌تر به شما انتقال می‌دهد. بنابراین نگران واژگان تخصصی نباشید، به قول معروف خوش‌خوان هست و بخاطر روان بودن به عموم مخاطبین، به ویژه دانشجو‌‌های روانشناسی و درمانگر‌های تازه کار توصیه می‌شود (بُرشی از کتاب رو از لینک زیر می‌توانید مطالعه کنید.) زمان مطالعه: 2 دقیقه!
